Joden in Suriname door Ben Ipenburg

Verschenen:

Honderden jaren waren Joden nadrukkelijk aanwezig in Suriname. Vanwege hun godsdienst waren ze uit Europa verdreven en naar de Nieuwe wereld getrokken waar ze zich aan de Wilde Kunst vestigden. Desperaat vanwege de vervolgingen waren ze, avontuurlijk en ondernemend. Ze werden plantage houder en handelaar. Aan de Surinamerivier hadden ze hun eigen dorp Jodensavanne. Daar konden ze door de privileges die ze kregen een eigen Joodse natie binnen de kolonie vormen. Dat was uniek in de wereld.

Dankzij de met slaven gerunde plantages werden ze welvarend. In Paramaribo namen ze deel aan het koloniale bestuur, zochten naar intellectuele uitdagingen en beleden hun godsdienst in fraaie synagogen. Ook waren ze nadrukkelijk aanwezig in vrijmetselaarsloges. Net als andere kolonisten stond men zichzelf ongekende vrijheden toe. Dat ging niet allemaal zonder problemen. Het leven in de plantagekolonie was luxueus, maar vol conflicten en hard en gewelddadig ten opzichte van de slaven. Anti-Joodse gereformeerde planters hadden bezwaar tegen de privileges en waren jaloers. De uit Spanje en Portugal afkomstige Joden lagen cultureel ver uit elkaar met de Joden afkomstig uit Oost-Europa. Dat gaf voortdurend spanningen. Door het verlies van de privileges en de beëindiging van de slavernij ontstond in de loop van de negentiende eeuw een nieuwe situatie. Men vond banen in de koloniale ambtenarij, werd arts of advocaat. Voor wie die kansen niet had verslechterde de situatie. Men kreeg concurrentie van de opkomende klasse van Creolen. Velen trokken weg uit Suriname.Nu is er nog een kleine liberale Joodse gemeenschap die op heroïsche wijze moeite doet om de oeroude godsdienstige tradities te handhaven.

Op een zeer betrokken wijze, maar ook met humor, beschrijft auteur drs. Ben Ipenburg MBA het leven van de Joden in onze voormalige kolonie. Hij gaat geen enkel feit uit de weg. Zijn bronnenonderzoek is bijna uitputtend geweest. Daardoor haalt Ipenburg nieuwe feiten boven water en legt originele dwarsverbanden. Dit boek van bijna 300 bladzijden, geïllustreerd met boeiend kaartmateriaal, is een must voor iedereen die zich betrokken voelt bij Suriname en haar bewoners, en de meest complete uitgave over dit onderwerp.