In 1856 werd de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (K.N.S.M.) opgericht, een rederij die zou uitgroeien tot de grootste van Amsterdam. Onlangs is de inventaris van de K.N.S.M. gepubliceerd. Het archief geeft een beeld van de ontwikkeling en de betekenis van enkele van de bekendste lijnvaartrederijen van Nederland en van het personeel dat bij deze rederijen in dienst was.
De K.N.S.M. heeft bestaan tussen 1856 en 1980 en is in die periode van grote betekenis geweest voor de Amsterdamse haven. Het is dan ook niet zo gek dat we nog altijd sporen van de rederij tegenkomen in de openbare ruimte van de stad: Loods 6 met de Kompaszaal (KNSM-laan) en het Scheepvaarthuis (Prins Hendrikkade, nu bekend als het Amrath Hotel), het zijn beeldbepalende gebouwen die hun stempel op de omgeving drukken. Ook de Koninklijke Hollandsche Lloyd (K.H.L.), in 1936 door de K.N.S.M. en de Rotterdamse rederij Müller gered, heeft zichtbare herkenningspunten aan de stad geschonken. Het monumentale pand waar nu het Art’otel is gevestigd, (Prins Hendrikkade) is in 1921 gebouwd als hoofdkantoor voor de ‘Lloyd’. De schepen van de Lloyd meerden af op de Oostelijke Handelskade en landverhuizers uit Midden- en Noord-Europa, die moesten wachten op het vertrek van hun schip, konden overnachten in het Lloyd Hotel of, als ze ziek waren, worden ondergebracht in het naastgelegen quarantainegebouw.
De K.N.S.M. is in 1856 opgericht en hield zich pas vanaf het begin van de twintigste eeuw bezig met de lijnvaart. De opening van het Noordzeekanaal in 1876 is van grote betekenis geweest voor de rederij. Overigens speelde de rederij ook een doorslaggevende rol in de oprichting van andere stoomvaartrederijen die zich wel op de lijnvaart toelegden, zoals de Stoomvaart Maatschappij Nederland (1870) en de Zuid-Amerika-Lijn (1899), vanaf 1908 voortgezet als Koninklijke Hollandsche Lloyd. In 1912 nam de K.N.S.M. de noodlijdende rederij Koninklijke West-Indische Mail over en verwierf daarmee een belangrijk aandeel van de lijnvaart op ‘de West’ (Suriname). Vanaf 1925 werd het K.W.I.M.-bedrijf volledig geïntegreerd in de K.N.S.M.
30565: Archief van de KNSM
2 West-Indische Maildienst, vanaf 1887 Koninklijke West-Indische Maildienst (K.W.I.M., 1882 – 1927)
818: Archief van de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij; Afdeling Publiciteit
185 Stukken betreffende Suriname. 1954 1 omslag
Bron: Stadsarchief Amsterdam